---

برنامه "شناسایی، بهینه‌سازی و ایجاد فناوری‌های مناسب/پیشرفته مکانیزاسیون برای حوزه‌های محصولی-موضوعی" مرتبط با الزامات قانونی برنامه هفتم به شرح زیر است:

• فصل 9 ماده 46- صرفه‌جویی 26 درصدی مصرف انرژی در بخش صنعت و کشاورزی
• فصل 10 ماده 47- رشد تولید ماشین‌های صنعتی و کشاورزی  
• فصل 7 ماده 32- افزایش ضریب خودکفایی و راندمان تولید محصولات استراتژیک 
• فصل 7 ماده 33- بهبود الگوی مکانیزه کشت تولید محصولات کشاورزی

---

معرفی برنامه:

اولویت ها (محورها):

• ­       شناسایی و معرفی فناوری‌های مناسب و طراحی و ساخت ماشین‌ها و تجهیزات واحدهای بهره‏ برداری کوچک
• ­       افزایش کارایی ماشین‌ها و تجهیزات کشاورزی با توسعه کاربرد فناوری‌های پیشرفته
• ­       ارتقاء مکانیزاسیون در حوزه های باغ، شیلات، دام و طیور
• ­       بهبود کیفیت ساخت ادوات و تجهیزات کشاورزی با ساماندهی آزمون و کنترل کیفی

مسائل و چالش‌های اصلی (مرتبط با چالش‌های هدررفت ظرفیت پایدار خاک و کوچک شدن و پراکندگی سطوح کشاورزی، بهره‌وری نامناسب نژادی از نهاده های تولید از سند تحول دولت)

1.      درجه مکانیزاسیون کم و بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی پایین در واحدهای بهره‌برداری خرد بخش کشاورزی کشور

2.      کم بودن نفوذ فناوری‌های پیشرفته در بخش کشاورزی

3.      درجه مکانیزاسیون پایین در حوزه محصولات باغی، دام، طیور و آبزیان، جنگل و مرتع و گیاهان دارویی

4.      ضعف در عملکرد ماشین های کشاورزی

5.      کیفیت پایین‌ ماشین‌ها و تجهیزات کشاورزی ساخت داخل، انتخاب و واردات غیر تخصصی و غیر علمی ماشین‌ها و تجهیزات کشاورزی

عوامل ایجاد چالش ها

1.    ناکافی بودن آمار و اطلاعات دقیق به دلیل عدم توجه به حوزه واحدهای بهره‏ برداری کوچک

2.    عدم رقابت صحیح بین سازندگان ماشین‌های کشاورزی

3.    استقبال اندک بهره برداران از ماشین‌های کشاورزی با کیفیت که منجر به افزایش قیمت می گردد.

4.    عدم وجود اطلاعات اولیه جامع و دقیق برای محاسبه شاخص‌های مکانیزاسیون

5.    معیار قراردادن شاخص‌های سنتی و غیر جامع نظیر ضریب مکانیزاسیون به‌عنوان مبنای توسعه مکانیزاسیون کشاورزی و عدم گذار به سوی شاخص‌های نوین و کیفی مکانیزاسیون

6.    انتخاب روش محاسباتی نامناسب و غیر همگن در تبیین شاخص‌های مکانیزاسیون و تعمیم آن به کل مناطق کشور

7.    کمبود تناسب آموزش‌های دانشگاهی در مقاطع مختلف تحصیلی و سرفصل دروس مکانیزاسیون با نیازهای بخش اجرایی مکانیزاسیون

8.    به‌روز نبودن تکنسین‌ها و  کارشناسان مکانیزاسیون و فقدان شناخت از فناوری های مکانیزاسیونی نوین و کارآ

9.    کمبود استاندارهای لازم در زمینه ماشین‌ها و تجهیزات مناسب و پیشرفته کشاورزی

10. کمبود امکانات، بودجه و دانش فنی لازم تولیدکنندگان داخلی

راهکارهای مقابله با چالش‌ها

الف- راهکارهای پژوهشی

1.      پژوهش های میدانی برای تعیین وضع موجود مکانیزاسیون در حوزه واحدهای بهره‏ برداری کوچک (گردآوری آمار ملی و منطقه‌ای و سنجش شاخص‌های توسعه مکانیزاسیون در واحدهای خرد)

2.      شناسایی و معرفی فناوری‌های مناسب برای واحدهای بهره‌برداری خرد

3.      طراحی و ساخت ماشین‌های کوچک و ارزان برای واحدهای بهره برداری خرد

4.      شناسایی و معرفی فناوری‌های پیشرفته برای ماشین‌ها و تجهیزات کشاورزی

5.      طراحی، ساخت و تجهیز ماشین‌های کشاورزی موجود به فناوری‌های پیشرفته

6.      ارزیابی کارایی و انطباق پذیری فناوری نوین در ماشین‌های کشاورزی در اقلیم‌ها و مناطق مختلف کشور

7.      تعیین و سنجش شاخص‌های نوین مکانیزاسیون در حوزه دام، طیور، آبزیان

8.      شناسایی و معرفی فناوری‌های مناسب و پیشرفته برای تولید محصولات باغی

9.      شناسایی و معرفی فناوری‌های مناسب و پیشرفته برای آبزی پروری (انواع ماهیان سردآبی، گرمابی، پرورش ماهی در قفس)، صید و صیادی (شست و شوی تور و ...)

10. شناسایی و معرفی مکانیزاسیون مناسب و پیشرفته برای پرورش دام سبک (گوسفند و بز) و دام سنگین (گاو شیری، گوشتی، شتر)

11. شناسایی و معرفی فناوری‌های مناسب و پیشرفته مکانیزاسیون برای پرورش طیور (مرغ مادر گوشتی، مرغ گوشتی، مرغ تخم گذار، شتر مرغ، اردک، بلدرچین و ...)

12. تعیین فناوری مناسب مکانیزاسیون پرورش زنبور عسل

13. آسیب شناسی فرآیند انتخاب، نظارت بر کیفیت و عملکرد مزرعه‌ای ماشین‌ها و تجهیزات کشاورزی وارداتی و تولید داخل کشور

14. مطالعه میدانی ساختار ناظر بر کیفیت ماشین‌های کشاورزی در سطح ملی و بین‌المللی برای ایجاد تشکیلات بومی‌ چابک و کارآمد

15. شناسایی و معرفی استانداردهای نوین جهانی در حوزۀ ماشین‌های کشاورزی

16. شناسایی حوزه‌های فاقد استاندارد در تولید و عرضه ماشین‌ها و تجهیزات کشاورزی و تدوین استانداردهای مربوطه

17. تعیین وضع موجود کیفیت و کارایی (انطباق پذیری) ماشین‌ها و تجهیزات کشاورزی در مناطق مختلف کشور

18. پایش کیفیت و کارایی مزرعه‌ای ماشین‌های کشاورزی وارداتی و داخلی عرضه شده و ارائه راهکارهای ارتقاء کیفیت و عملکرد آن‌ها 

ب-راهکارهای آموزشی. ترویجی

1-     برگزاری دوره های آموزشی آشنایی کارشناسان و بهره‌برداران واحدهای کوچک با ضرورت و مدیریت مکانیزاسیون (انتخاب و کاربرد ماشین‌ها و تجهیزات)

2-     انتقال دانش کارشناسان و کشاورزان خبره به دیگر بهره‌برداران (ایجاد پایلوت واحدهای تولیدی کوچک مکانیزه)

3-     برگزاری دوره های آموزشی آشنایی کارشناسان و بهره‌برداران با اثربخشی، مدیریت انتخاب و کاربرد ماشین‌ها و تجهیزات پیشرفته

4-     ترویج کاربرد ماشین‌های مجهز شده به فناوری های نوین در مزارع پایلوت کشاورزان

5-     تهیه و تدوین دفترچه های آموزشی و ترویجی کاربرد "ماشین‌های کشاورزی با فناوری های نوین" برای بهره برداران کشاورزی

6-     آموزش بهره‌برداران (توانمندسازی)، مجریان و محققان (کوتاه مدت مهارتی)

7-     آموزش‌های شغلی (کارکنان) و انتقال دانش و توانمندسازی کارشناسان خبره.

8-     آموزش‌های مهارتی مرتبط برای آموزشکده های کشاورزی و هنرستان های کشاورزی

9-     تهیه و تدوین اسلاید ویژن، فیلم های کوتاه آموزشی و مستندهای تلویزیونی در حوزه مکانیزاسیون دام، طیور، آبزیان و محصولات باغی

10- تهیه و تدوین نشریه‌های فنی، ترویجی و بولتن در حوزه مکانیزاسیون دام، طیور، آبزیان و باغبانی

11- بازدید از مجتمع ها و بنگاه تولیدی بزرگ دارای فناوری مدرن و نوین در مکانیزاسیون دام، طیور، آبزیان و محصولات باغی

12- برگزاری دوره‌های آموزشی فنّی تشخیص کیفیت و کارایی ماشین‌ها و تجهیزات کشاورزی برای کارشناسان و کشاورزان

13- برگزاری دوره‌های آموزشی آشنایی با قوانین و مقررات، آشنایی با استانداردها، شیوۀ آزمون و ... برای تولیدکنندگان، واردکنندگان، و بهره‌برداران کشاورزی

14- آموزش پژوهش محور برای کاربران کاربران ماشین‌های کشاورزی به‌ویژه کمباین‌های غلات

ج- راهکارها و سیاست های اجرایی

1.      بازبینی سیاست‌های‌ کلی بخش کشاورزی کشور و تدوین قوانین حمایتی با هدف توجه بیشتر به واحدهای بهره‏ برداری کوچک

2.      افزایش و تخصیص یارانه حمایتی جذاب (تسهیلات با بهره کم یا بدون بهره) به تولید کنندگان و کاربران ماشین‌های کشاورزی مجهز به فناوری های نوین

3.      بازبینی اسناد و برنامه‌های بالادستی و سیاست های‌کلی بخش کشاورزی کشور با هدف اصلاح برنامه ها بر مبنای شاخص‌های نوین مکانیزاسیون

4.      پایش مستمر و دوره ای میزان پیشرفت برنامه ها و اعمال اصلاحات در صورت لزوم

5.      حمایت مالی و قانونی از بهره برداران به منظور به‌کارگیری ماشین‌ها و ادوات و تجهیزات مکانیزه کشاورزی متناسب

6.      حمایت مناسب از شرکت‌های دانش بنیان و واحدها فناور(شرکت، موسسه، واحد تحقیق و توسعه و..) در حوزه مکانیزاسیون کشاورزی

7.      تصویب قوانین و سازوکارهای تشویقی برای تولید کنندگان ماشینهای کشاورزی با کیفیت و ارائه یارانه مناسب برای فروش آن‌ها

8.      تدوین استانداردهای لازم برای حوزه‌های مغفول مانده مکانیزاسیون کشاورزی

این موسسه به عنوان یکی از متولیان پژوهش‌های ماشین‌های کشاورزی و مکانیزاسیون کشور در زمینه طراحی شاخص‌های مناسب برای ارزیابی وضعیت کنونی و آتی مکانیزاسیون، پژوهش‌هایی را جهت‌دهی کرده است. عبور از شاخص‌های مرسوم و نیل به شاخص‌هایی مانند تاثیر عملکردی استفاده از ماشین و تاثیر اقتصادی ماشین کماکان توسط این مجموعه دنبال می شود. تاثیر عملکردی استفاده از ماشین یا بهره‌وری فیزیکی مکانیزاسیون از منظر تولید محصول عبارت از مقدار محصول تولید شده به ازای هر یک واحد توان مصرف شده است. تاثیر اقتصادی ماشین یا بهره‌وری اقتصادی مکانیزاسیون، عبارت از مقدار درآمد خالص به دست آمده به ازای هر یک واحد توان مصرف شده است. از این‌رو سنجش و ترسیم اثربخشی و خروجی اقدامات، فناوری‌ها و پژوهش‌های حوزه مکانیزاسیون و ماشین‌های کشاورزی از منظر بهره‌وری فیزیکی و اقتصادی می تواند به شناساندن و انعکاس نقش ملی و فراگیر مکانیزاسیون در توسعه کشاورزی کمک زیادی نماید. 
شاخص‌های کمی در بازدهی مصرف انرژی در بخش کشاورزی توسط محققان این موسسه برای بسیاری از محصولات کشاورزی نیز تعیین شده است. در حال حاضر پژوهش‌های مرتبط با انرژی در این موسسه در راستای تکمیل اطلس انرژی مصرفی در حوزه ماشین‌های کشاورزی و مکانیزاسیون کشاورزی کشور و اصلاح الگوی مصرف پیش می‌رود. این فرآیند در افق 1405 با نگرش پژوهشی به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر ادامه دارد.